Witam. Oto sposób realizowania materiału z chemii

           Na skrzynkę pocztową wysyłam przygotowane przeze mnie materiały związane z podanym tematem oraz informacje dotyczące pracy z podręcznikiem. Do każdej lekcji wysyłam zadania które należy wykonać, a rozwiązania ich, wysłać na mój adres. Zadania zostaną ocenione, a uczniom którzy zrobią je niepoprawnie zostaną odesłane prawidłowe odpowiedzi wraz z wytłumaczeniem lub wskazówkami jak je rozwiązać. Wszystkie zadania są w oparciu o tekst z podręcznika i mój. Każdy uczeń większość tych zadań rozwiąże bez trudu po dokładnym przeczytaniu poleconych tekstów i przeanalizowaniu podanych przykładów.    

 

Temat: Stosunek masowy i zawartość procentowa pierwiastków w cząsteczce − ćwiczenia

 

Należy dokładnie przeczytać podręcznik, strony: 137 − 141 i przeanalizować dokładnie podane na nich przykłady, a jak ktoś ich pomimo starań nie rozumie, może pomoże mu w zrozumieniu moje dodane niżej wyjaśnienie.

Jednak żeby móc rozwiązywać zadania dotyczące stosunków masowych i zawartości procentowej należy opanować wcześniejszy materiał w stopniu dostatecznym, a większość nie zrobiła tego nawet w minimalnym, dlatego niezbędna jest gruntowna powtórka zapisu chemicznego! (mnóstwo przykładów zostało zrobionych na lekcjach)

 

Co to jest stosunek masowy pierwiastków w cząsteczce? Jest to masa jednego pierwiastka w cząsteczce podzielona przez masę drugiego pierwiastka w cząsteczce.

 

Przykład 1. Podaj stosunek masowy pierwiastków w cząsteczce dwutlenku węgla, czyli tlenku węgla (IV)

 

Rozwiązanie: Najpierw należy poprawnie napisać wzór cząsteczki zgodnie z podanym na lekcji przepisem, który był wielokrotnie ćwiczony. Żeby to zrobić należy nie tylko zastosować krok po kroku przepis na wzór cząsteczki ale nauczyć się wartościowości, co należało zrobić od dawna.

Wzór ma postać CO₂. Co oznacza, że w cząsteczce tej jest jeden atom węgla i dwa atomy tlenu. Masa jednego atomu węgla odczytana z układu okresowego wynosi 12 u. A masa dwóch atomów tlenu to 2 ∙ 16 u = 32 u 

Więc zgodnie z wyjaśnieniem stosunek masowy pierwiastków w cząsteczce CO₂ wynosi:  

masa węgla : masa tlenu = 12 u : 32 u  , skracając przez 4 otrzymujemy     3 : 8     (i w takiej postaci najlepiej zostawić).

 

Przykład 2. Jeśli cząsteczka zawiera trzy pierwiastki np. CH₄O to stosunek masowy wynosi: Masa węgla : masa wodoru : masa tlenu

Masa jednego atomu węgla to 12 u, czterech atomów wodoru to 4 ∙ 1 u = 4 u, masa jednego atomu tlenu to 16 u więc stosunek masowy pierwiastków w tej cząsteczce wynosi  12 u : 4 u : 16 u, skracając przez 4 otrzymujemy 3 : 1 : 4

 

Zadanie1: Oblicz stosunki masowe w następujących cząsteczkach:

A) tlenek siarki (VI)

B) tlenek azotu (I)

C) C₆H₁₂O₆

 

Co to jest zawartość procentowa pierwiastka w cząsteczce (inaczej procent masowy lub procent wagowy)? Każdy procent, tak i zawartość procentowa to ułamek całości, a dokładniej ułamek o mianowniku sto. Jest to dla wielu trochę niezrozumiałe więc uproszczę. Cząsteczka waży, na jej wagę składa się masa wszystkich atomów. Jeżeli cząsteczkę tworzą dwa pierwiastki a masa jednego wynosi przykładowo 40 u, a masa drugiego 60 u to cała waży 100 u. Więc jeden pierwiastek to sześćdziesiąt setnych całej masy czyli sześć dziesiątych, albo trzy piąte, zaś drugi to czterdzieści setnych całej masy czyli cztery dziesiąte albo dwie piąte. Najproście obliczać zawartość procentową pierwiastka korzystając z następującego wzoru:

% wagowy pierwiastka = masa pierwiastka w cząsteczce ∙ 100 % : masa całej cząsteczki

 

Przykład 3. Oblicz procenty masowe pierwiastków w cząsteczce dwutlenku węgla

Rozwiązanie: Masa całej cząsteczki zgodnie ze wzorem CO₂ to masa jednego atomu węgla (M_C) + masa dwóch atomów tlenu (2 ∙ M_O) = 12 u + 2 ∙ 16 u = 44 u więc procent masowy węgla w cząsteczce wynosi:

 %_C = masa węgla w cząsteczce ∙ 100% : masa cząsteczki = 12 u ∙ 100% : 44 u = 27,273%

 

Procent wagowy tlenu = masa tlenu w cząsteczce ∙ 100 % : masa całej cząsteczki. W cząsteczce zgodnie ze wzorem, jest dwa atomy tlenu więc        %_O = 2 ∙ 16 u ∙ 100% : 44 u = 72,727 %

Jeżeli cząsteczka składa się z dwóch pierwiastków, to licząc procent masowy jednego z nich, drugiego można obliczyć prościej, odejmując od 100 % procent wagowe już obliczonego: W tym przypadku to będzie %_O = 100% − %_C = 100% − 27,273% = 72,727%

(Inna metoda w sposób zrozumiały jest podana w podręczniku: przykład 29!)

 

Zadanie 2: Oblicz procenty wagowe pierwiastków w następujących cząsteczkach

A) tlenek azotu (IV)

B) siarczek magnezu

C) CaCO₃

 

 UWAGA: Zawartość procentowa to inaczej: procent masowy lub jeszcze inaczej: skład procentowy

Zawartość procentowa = procent masowy = skład procentowy

6.04.2020

Temat: Równania reakcji chemicznych.

 

Przypomnienie

Do tej pory poznaliście kilka reakcji chemicznych, między innymi: otrzymywanie tlenu, otrzymywanie dwutlenku węgla, reakcje spalania węgla, siarki, magnezu, otrzymywanie wodoru.

Jedną z najprostszych jest reakcja spalania. Biorą w niej udział dwie substancje zwane SUBSTRATAMI, jest to tlen i pierwiastek który ulega spalaniu. Substancją która powstaje w tej reakcji czyli PRODUKTEM jest tlenek. Jaki? Zależy co jest spalane. Jeśli to siarka to powstaje tlenek siarki(IV).

Jak zapisywaliśmy takie reakcje:

Zapis słowny: Siarka reaguje z tlenem w wyniku czego powstaje tlenek siarki(IV)

Zapis w formie równania reakcji: siarka + tlen → tlenek siarki(IV)

"+" przed strzałką czytamy: "reaguje z", "→" czytamy: "w wyniku czego powstaje". Część po lewej stronie strzałki to "lewa strona równania", po prawej stronie strzałki to "prawa strona równania".

W reakcjach uczestniczą substancje czyli atomy lub cząsteczki. Oto nowy sposób zapisu równania reakcji chemicznej w którym zamiast nazw substancji zapisuje się wzory cząsteczek tych substancji. (W tym miejscu niezbędna jest poznana dotąd wiedza na temat zapisywania wzorów cząsteczek na podstawie nazwy, oraz wiadomości o pierwiastkach, a mianowicie, czy dany pierwiastek chemiczny występuje w przyrodzie jako atomy czy cząsteczki. Węgiel to atomy, tlen to dwuatomowe cząsteczki, a siarka? Na poziomie szkoły podstawowej przyjmujemy, że siarka to atomy. Więc reakcja spalania siarki zapisana za pomocą wzorów wygląda tak: S + O₂ → SO₂

co oznacza, że: jeden atom siarki reaguje z jedną cząsteczką tlenu w wyniku czego powstaje jedna cząsteczka tlenku siarki(IV)

W rzeczywistości siarka występuje w cząsteczkach ośmioatomowych S₈. Jak zatem będzie wyglądał zapis po uwzględnieniu tego faktu? Następująco: S₈ + O₂ → SO₂ jednak coś tu się nie zgadza, po lewej stronie jest w sumie osiem atomów siarki, a po prawej jeden. Po prawej stronie równania też ma być tyle atomów co po lewej więc jeśli w jednej cząsteczce tlenku siarki(IV) jest jeden atom siarki to żeby było ich osiem musi być osiem cząsteczek tego tlenku

S₈ + O₂ → 8 SO₂ ale dalej coś się nie zgadza. W ośmiu cząsteczkach SO₂ jest 16 atomów tlenu, a po lewej stronie równania jest jedna cząsteczka tlenu O₂ czyli atomów zaledwie dwa. Żeby po lewej też było 16 atomów tlenu to ile trzeba cząsteczek O₂? Osiem. Jak teraz będzie wyglądało równanie?

S₈ + 8 O₂ → 8 SO₂ Teraz ilość wszystkich atomów po lewej stronie jest taka sama co po prawej, a zapis informuje, że:

Jedna cząsteczka ośmioatomowa siarki reaguje z ośmioma cząsteczkami tlenu w wyniku czego powstaje 8 cząsteczek tlenku siarki(IV)

To co przed chwilą zrobiłem nazywa się UZGADNIANIEM REAKCJI CHEMICZNEJ. Podsumowując, uzgadnianie reakcji polega na wpisywaniu takich ilości cząsteczek bądź atomów aby po obu stronach równania było po tyle samo atomów.

Spróbujcie zapisać i uzgodnić równanie reakcji chemicznej spalania węgla przy ograniczonym dostępie tlenu w wyniku której powstaje śmiertelnie trujący gaz o nazwie CZAD czyli tlenek węgla(II). Weźcie pod uwagę że: węgiel to atomy, a czad to cząsteczki o worze CO. Czekam rozwiązań.

Jeśli ktoś tego nie zrozumiał odsyłam do podręcznika, przykład 33. (Ciąg dalszy nastąpi − jest to jedna z kilku lekcji przewidziana na ten temat)

21.04.2020

Temat: Równania reakcji chemicznych - ćwiczenia.

Proszę zrobić następujące zadania z podręcznika:

Strona 147,

zadanie 1a, 1b ;

2b, 2e, 2f ;

3a, 3c

Rozwiązując pamiętajcie, że chlor i tlen występują w cząsteczkach dwuatomowych.

Rozwiązania proszę przesłać do 21.04.2020 (środa)

28.04.2020

 

Temat: Prawo zachowania masy

 

Najprostsze ujęcie prawa zachowania masy brzmi: nic w przyrodzie nie ginie. Jak ktoś przesypuje kilo cukru do garnka, a przy okazji rozsypie 2 gramy. To w garnku będzie 998 g cukru, a na podłodze 2 g, razem 1000 g czyli kilo. Jak to prawo wygląda w chemii. Jeżeli chemik z jednego kilograma tlenku rtęci(II) zrobi tlen i rtęć, to masa otrzymanego tlenu i rtęci też będzie ważyć jeden kilogram.

Znajomość wzorów cząsteczek oraz umiejętność zapisania reakcji pozwalają obliczyć, że z kilograma tlenku rtęci(II) otrzymuje się 926 g rtęci i 74 g tlenu, razem 1000g. (Jak to obliczyć wykorzystując wzory, będzie na następnej lekcji)

W podręczniku na stronie 148 są opisane dwie inne reakcje chemiczne, w których, z dwóch różnych substancji powstaje jedna. Czyli jest to odwrotna sytuacja którą opisałem wyżej gdzie z jednej substancji powstaje dwie nowe. Jedna z tych reakcji w podręczniku to spalanie węgla, w której z tlenu i węgla powstaje tlenek węgla(IV). Jak w tym przypadku wygląda prawo zachowania masy? Bardzo prosto, jeżeli przykładowo, przereaguje 27 g węgla i 73 gramy tlenu to otrzymany tlenek węgla(IV) będzie

ważył 100 g.

Bywają reakcje chemiczne w których z dwóch substancji powstaje dwie lub trzy nowe (oraz jeszcze bardziej skomplikowane). Prawo zachowania masy działa w nich tak samo. Masa wszystkich otrzymanych substancji jest taka sama jak masa substancji które przereagowały (masa substratów). Stąd typowo naukowa definicja prawa zachowania masy:

Masa substratów jest równa masie produktów reakcji chemicnej.

 

Zadanie domowe: Proszę przeanalizować z podręcznika drugą reakcję: strona 148, a następnie rozwiązać następujące zadania:

1) Jeżeli do kolby włożono 8g miedzi, a wyjęto 10 g tlenku miedzi(II) to ile tlenu połączyło się z miedzią dając nową substancję czarny tlenek miedzi(II). Myślę, że każdy bez trudu domyśli się, że jest to........gramy. A jeśli włoży się 20 g miedzi to ile powstanie tlenku miedzi(II)?

2) Podczas reakcji węgla z wodorem (w odpowiednich warunkach) powstaje metan. Ile przereagowało węgla i wodoru jeśli powstało 16 g metanu, a masa węgla który przereagował jest 3 razy większa od wodoru który z tym węglem przereagował. (trudniejsze, ale to przez matematykę)

4.05.2020

 

Temat: Ćwiczenia w rozwiązywaniu zadań dotyczących prawa zachowania masy.

Należy rozwiązać następujące zadania

Strona 150

zad 1. (na ocenę 2)

zad 2. (na ocenę 3)

zad 3. (na ocenę 4)

Jeśli ktoś nie potrafi ich zrobić proponuję przeanalizować przykład 37 bardzo podobny do zad 1. Przykład 38 podobny do zad 3.

Na ocenę 5

jak ktoś ma chęć jest następujące zadanie zajmujące:

W wyniku reakcji siarki z tlenem otrzymano 160 g tlenku siarki(VI). Oblicz masę tlenu i siarki zużytych w tej reakcji, jeśli masa siarki stanowiła 2/3 (dwie trzecie) masy tlenu.

Rozwiązania proszę przesłać napisane przejrzyście na jednym zdjęciu lub innym dokumencie, powinny być widoczne obliczenia.

6.05.2020

Temat: Obliczenia stechiometryczne.

 

Cóż to takiego są obliczenia stechiometryczne? Oprócz tłumaczenia książkowego: strona 151, dołożę swoje. Są to obliczenia pozwalające ustalić ilość produktów powstających w reakcji lub ilość substancji reagujących. Teraz po ludzku: są to obliczenia pozwalające ustalić na przykład, ile powstanie dwutlenku węgla gdy spalimy tonę węgla lub ile spalono węgla jeśli powstała tona dwutlenku węgla. Czyli to samo co na ostatniej lekcji – prawo zachowania masy. Obliczenia te można wykonywać na podstawie równania reakcji chemicznych. Jak to się robi? Zanim przejdę do równań reakcji chemicznych proszę przeanalizować następujący, nie chemiczny przykład:

W koszyku mieści się 16 jabłek. Ile koszyków zapełni 40 jabłek. Zapisuję "niby" reakcję:

16 jabłek + 1 koszyk → 1 koszyk jabłek Jak wykorzystać ten zapis do obliczeń?

jeśli 16 jabłek zapełnia 1 koszyk

to 40 jabłek zapełni x koszyków

Jest to tak zwana proporcja którą rozwiązujemy następująco: Ilość jabłek "u góry" mnożymy przez ilość koszyków na dole co się równa ilości jabłek "na dole" pomnożonej przez ilość koszyków "na górze" Otrzymujemy równanie:

16 jabłek • x koszyków = 40 jabłek • 1 koszyk /obydwie strony równania należy podzielić przez liczbę przy niewiadomej czyli przez 16 jabłek, otrzymujemy

16 jabłek • x koszyków : 16 jabłek = 40 jabłek • 1 koszyk : 16 jabłek po podzieleniu wychodzi:

x koszyków = 2,5 koszyka Czyli 40 jabłek zapełni 2 i pół koszyka

Sytuacja na pozór skomplikuje się gdy ilość jabłek podam w postaci ich wagi (masy). Załóżmy, że jabłka są takie same i każde waży 200g, więc 16 jabłek to 3,2 kg (duże jabłka). Moje pytanie postawię tak: Ile koszyków zapełnię ośmioma kilogramami jabłek? Robię wszystko identycznie, tylko zamiast liczby jabłek podaję masę jabłek. Zapisuję "niby" reakcję:

3,2 kg jabłek + 1 koszyk → 1 koszyk jabłek

jeśli 3,2 kg jabłek zapełnia 1 koszyk

to 8 kg jabłek zapełni x koszyków Znów proporcja którą identycznie rozwiązuje się jak poprzednią:

3,2 kg jabłek • x koszyków = 8 kg • 1 koszyk Po podzieleniu przez 3,2 kg jabłek wychodzi:

x = 2,5 koszyka

Podobne obliczenia wykonuje się w reakcjach chemicznych. Zapisana reakcja jest wiadomością

Przykład: Ile tlenu trzeba do spalenia 12 g magnezu w wyniku czego powstaje tlenek magnezu. Należy najpierw zapisać poprawnie reakcję chemiczną która jest wiadomością typu "ile jabłek zapełnia koszyk" do której wiadomości porównujemy postawione pytanie.

2 Mg + O₂ → 2 MgO Reakcja informuje, że dwa atomy magnezu reagują z jedną cząsteczką tlenu w wyniku czego powstaje dwie cząsteczki tlenku magnezu. Zamiast liczby atomów magnezu i cząsteczek tlenu należy podać ich masy 2 Mg = 48 u O₂ = 32 u według reakcji 48 u magnezu reaguje z 32 u tlenu więc do tej informacji porównuję pytani

12 g magnezu reaguje z x g tlenu Znów proporcja więc:

48 u magnezu • x g tlenu = 12 g magnezu • 32 u tlenu

x = 8g Czyli do spalenia 12 g magnezu potrzeba 8 g tlenu.

Można to zapisywać krócej

 

2 Mg + O₂ → 2 MgO

48 u − 32 u

12 g − x g

 

Podstawą prawidłowego obliczenia jest poprawne napisanie reakcji.

Po przeanalizowaniu mojego tekstu należy uważnie, czyli od "deski do deski" przeczytać i przemyśleć tekst w podręczniku: strony 151 − 154 i skonsultować się ze mną na lekcji "on-line". Przed lekcją należy przypomnieć sobie zapis chemiczny atomów i cząsteczek, obliczanie masy atomów i cząsteczek oraz uzgadnianie reakcji chemicznych.

Zadanie domowe: Oblicz ile trzeba tlenu żeby spalić 64g siarki. Podczas tej reakcji powstaje tlenek siarki(IV)

13.05.2020

(13. 05. 2020)

Temat: Powtórzenie wiadomości − Zapis chemiczny i obliczenia stechiometryczne.

 

Zagadnienia powtórkowe

− pisanie wzorów na podstawie nazwy

− nazewnictwo na podstawie wzorów

− zapis równań reakcji chemicznych

− odczytywanie równań reakcji chemicznych

− obliczanie stosunków masowych pierwiastków w związkach chemicznych

− obliczanie zawartości procentowej pierwiastków w związkach chemicznych

− obliczenia stechiometryczne na podstawie równań reakcji.

 

Zadania do rozwiązania na lekcji "on-line"

1. Napisz wzór

a) chlorek magnezu b) tlenek żelaza(III)

 

2. Nazwij

a) Fe₂O₃ b) FeO

 

3. Co oznacza zapis

a) 3 ZnS b) 4 Cl₂O

 

4. Oblicz stosunek masowy pierwiastków w następujących cząsteczkach

a) tlenek potasu b) H₂SO₄

 

5. Oblicz zawartość procentową pierwiastków w cząsteczkach

a) tlenek siarki(IV) b) wodorek węgla(IV) [inna nazwa metan]

 

6. Napisz i uzgodnij następującą reakcję chemiczną

a) żelazo reaguje z chlorkiem wodoru w wyniku czego powstaje chlorek żelaza(III) i wodór

b) azot reaguje z tlenem dając tlenek azotu(II)

 

7. Odczytaj reakcję

a) N₂ + 3 H₂ → 2 NH₃ b) 4 Mn + 7 O₂ → 2 Mn₂O₇

c) Fe₂O₃ + 3 H₂ → 2 Fe + 3 H₂O

 

8. Oblicz ile chlorku chromu(III) powstanie z 71g chloru w reakcji chloru z chromem.

 

(21.05.2020)

Temat: Woda jako rozpuszczalnik.

Zagadnienia które będą omawiane na lekcji.

 

- budowa cząsteczki wody

- zjawisko rozpuszczania

- reguła rozpuszczania

- czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania

- rodzaje mieszanin ciekłych

 

Po lekcji należy zapoznać się z treścią podręcznika strony: 165 – 169. Część z tych zagadnień była również omawiana na lekcjach poświęconych mieszaninom.

 

Jakich pytań można się spodziewać po lekcji:

 

. Z czego zbudowana jest cząsteczka wody,

. W jaki sposób połączone są atomy w cząsteczce wody

. Jaki kąt tworzą wiązania w cząsteczce wody.

. Gdzie jest biegun dodatni, a gdzie biegun ujemny w cząsteczce wody i dlaczego

. Jak będą się przyciągać cząsteczki wody do wybranej przez siebie cząsteczki innego związku chemicznego

. Co to jest dipol. Podaj przykłady cząsteczek które są dipolami.

. Co to jest:

-emulsja, podaj przykład emulsji

-roztwór, podaj trzy przykłady roztworów

-zawiesina podaj przykład zawiesiny

. Na czym polega zjawisko rozpuszczania.

. Czym charakteryzuje się roztwór właściwy inaczej nazywany rzeczywistym

. Jakie czynniki przyśpieszają rozpuszczanie substancji w cieczy

. Dlaczego wymienione czynniki przyśpieszają rozpuszczanie.

. Co to jest dyfuzja

. Dlaczego nie wszystkie substancje rozpuszczają się w wodzie. Podaj dwa przykłady takich substancji i wyjaśnij z jakich powodów nie rozpuszczają się w wodzie.

. Które substancje z wymienionych mogą rozpuszczać się w wodzie. Wyjaśnij swoje przewidywania na podstawie budowy cząsteczek.

29.05.2020

Temat: Rozpuszczanie a rozpuszczalność

 

Jak wiadomo poprzedniej lekcji rozpuszczanie jest to mieszanie ze sobą cząsteczek różnych substancji lub mieszanie cząsteczek i jonów. Natomiast rozpuszczalność to informacja ile można maksymalnie rozpuścić substancji w 100 gramach rozpuszczalnika o określonej temperaturze i przy określonym ciśnieniu: przykładowo ile można rozpuścić cukru w 100 gramach wody o temperaturze 24^oC i pod ciśnieniem 1013 hPa (hektopaskali). Informacja że rozpuszczalność soli wynosi 35g/100g wody (20^oC) oznacza, że w 100 g wody o temp 20^oC można maksymalnie rozpuścić 35 g soli.

Po rozpuszczeniu czyli wymieszaniu mieszanina taka jest mieszaniną jednorodną i nazywa się ROZTWOREM WŁAŚCIWYM. Rozmiar cząsteczek rozpuszczalnika jest podobny do cząsteczek substancji rozpuszczonej i wynosi 10^-9 m, czyli jedną miliardową metra, albo jak ktoś woli porównanie do milimetra to jest to 10^-6 mm, czyli jedna milionowa milimetra 0,000 001 mm. Roztwór właściwy ma też inną powszechnie spotykaną nazwę: ROZTWÓR RZECZYWISTY. Taki roztwór można rozpoznać po tym, że jest przeźroczysty. Może mieć kolor tak jak oranżada lub denaturat, ale dobrze przepuszcza światło. Na taki roztwór przepuszczający światło mówi się że jest klarowny.

Jeżeli rozmiar cząstek rozpuszczonych jest większy niż 10^-9 m ale mniejszy niż 10^-7 m, czyli inaczej, jeśli cząsteczki rozpuszczone są kilkadziesiąt razy większe od cząsteczek rozpuszczalnika to taką mieszaninę nazywa się ROZTWOREM KOLOIDALNYM albo KOLOIDEM. Taka mieszanina zaliczana jest jeszcze do mieszanin jednorodnych. Przykładem takich roztworów koloidalnych są roztwory białek np. białko jaja kurzego. Takie roztwory przepuszczają światło ale znacznie gorzej niż roztwory rzeczywiste i wydają się mętne a po dokładniejszym przyjrzeniu galaretowate. Żeby się upewnić czy jest to roztwór koloidalny należy przez taką mieszaninę przepuścić światło. Jeśli jest to roztwór koloidalny widoczna jest w nim smuga światła która się rozszerza, tak jak ma to miejsce podczas jazdy samochodem we mgle kiedy widać smugę rozszerzającego się światła reflektorów. Zjawisko to zbadał angielski naukowiec Tyndal. Ta smuga nazywa się stożkiem Tyndala.

Mieszaniny w których cząstki rozpuszczone mają jeszcze większe rozmiary od cząsteczek rozpuszczalnika niż w koloidach – jeśli są ponad 100 razy większe, nie są już mieszaninami jednorodnymi i nazywa się je ZAWIESINAMI. Są to wyraźnie mętne mieszaniy które nie przepuszczają światła. Przykładem takiej mieszaniny jest woda w rzece po ulewie lub woda z mąką.

Ciekawym przykładem mieszaniny niejednorodnej podobnej do zawiesiny jest mieszanina dwóch nie rozpuszczających się nawzajem cieczy jak woda i olej której doskonałym, często spotykanym przykładem jest domowy rosół w którym kropelki tłuszczu pływają w wodzie. Rozmiar kropelek jest taki jak cząstek pływających w zawiesinach, ale kropelki tłuszczu z czasem łączą się w większe, a po pewnym czasie większe krople tworzą jedną ciecz. Żeby zapobiec temu zjawisku dodaje się do takiej mieszaniny substancje utrudniającej łączenie się drobnych kropelek w większe, tzw EMULGATORÓW. Taki rodzaj zawiesiny nazywa się EMULSJĄ.

Zawiesiny i emulsje same z czasem się rozdzielają: w rosole po pewnym czasie powstaje warstwa tłuszczu a pod nią warstwa wody. W przypadku zawiesiny drobny piasek lub mąka opadają na dno naczynia.

Oprócz wiedzy zdobytej na lekcji i z moich notatek należy przeczytać materiał z podręcznika (177 – 183) Jeśli będzie coś niezrozumiałe proszę o tym powiedzieć na następnej lekcji.

 

04.06.2020

Temat Stężenie procentowe roztworu

 

Przed lekcją należy przypomnieć sobie wiadomości i umiejętności z matematyki:

- co to jest procent

- w jaki sposób oblicza się podany procent z liczby

- jak przelicza się ułamek na procent

- jak wykonywać obliczenia z wykorzystaniem procentu w zadaniach matematycznych z treścią..

- co to jest promil i jak się go oznacza

 

Oprócz tego należy przypomnieć sobie wiadomości o mieszaninach ciekłych a w szczególności o roztworach.

 

Stężenie procentowe roztworu informuje ile substancji rozpuszczonej znajduje się w 100 g roztworu. Jeżeli stężenie procentowe wynosi 20% to znaczy, że w 100g roztworu znajduje się 20g substancji rozpuszczonej. A ile będzie substancji rozpuszczonej jeśli roztwór waży 140g? Po prostu tak jak w zadaniach matematycznych trzeba policzyć ile to jest 20% z 140g, czyli pomnożyć 20/100 przez 140g, ponieważ procent jak wiadomo z matematyki to ułamek o mianowniku 100. Po wykonaniu mnożenia wychodzi 28g. Czyli w roztworze o masie 140g jest 28g substancji rozpuszczonej i, jak się łatwo już domyślić 140g – 28g = 112g rozpuszczalnika.

 

Przykład 1. Oblicz ile jest wody oraz soli w roztworze o masie 80g w którym stężenie soli wynosi 16%. Jeżeli soli jest 16% to wody jest wtedy 100% - 16% = 84%. Ilość soli oblicza się tak samo jak we wcześniejszym przykładzie:

16% z 80g = 16/100 • 80g = 12,8g. Wic wody będzie 80g – 12,8g = 67,2g

 

Rozwiązując zadania dotyczące stężenia procentowego wygodnie korzystać ze wzoru na stężenie procentowe podanego i dokładnie opisanego w podręczniku (strony 184 – 191) Analizując podręcznik proponuję zwrócić szczególną uwagę na przykłady i propozycje ich rozwiązywania. Przy każdym z nich są podane dwa sposoby rozwiązania.

 

Przykład 2. Oblicz stężenie procentowe cukru w roztworze otrzymanym przez rozpuszczenie 40g cukru w 120g wody. Wystarczy podstawić dane zadania do wzoru. m_substancji = 40g m_roztworu = 40g + 120g = 160g więc c_p (stężenie procentowe) = 40g/160g • 100% = 25%

 

Przykład 3. Do roztworu soli o stężeniu 20% który waży 50g dodano 30g wody. Oblicz stężenie soli w takim nowym roztworze. Żeby obliczyć stężenie soli, które po dolaniu wody się zmieni trzeba wiedzieć zgodnie ze wzorem ile roztwór waży i ile jest w nim soli. Roztwór będzie ważył o tyle więcej ile dodano wody, czyli masa roztworu po dolaniu wody to 50g + 30g = 80g. A ile jest w tym roztworze soli? Soli będzie tyle ile było w roztworze przed dolaniem w którym stężenie soli wynosiło 20% więc z pierwszego roztworu należy obliczyć ile jest soli 20% z 50g = 20/100 • 50g = 10g. Po podstawieniu do wzoru nowe stężenie wynosi c_p2 = 10g/80g • 100% = 12,5%.

 

09.06.2020

Temat Tlenki – budowa, podział i nazewnictwo

 

Do tej pory z substancji które nas otaczają omawialiśmy pierwiastki, które dzielą się na metale i niemetale, oraz dwutlenek węgla i wodę, które należą do substancji złożonych czyli związków chemicznych.

Związki chemiczne tak jak pierwiastki podzielone są na grupy. Jedną z takich grup są tlenki. Ich wspólną cechą jest to, że cząsteczki wszystkich tlenków składają się z dwóch pierwiastków: jednym z nich jest tlen, a drugim to dowolny pierwiastek oprócz pierwiastków szlachetnych oraz niektórych pierwiastków promieniotwórczych których dotąd nie udało się połączyć z tlenem.

Tlen łącząc się z innym pierwiastkiem tworzy nową substancję która nie ma właściwości tlenu ani połączonego z nim pierwiastka. Łączenie to polega na tym, że atomy tlenu, jeden lub kilka łączą się z atomami innego pierwiastka, jednym lub kilkoma, to zależy od wartościowości, w wyniku czego powstają takie same cząsteczki które właśnie są tą nową substancją jaką jest tlenek. Najpopularniejszym w przyrodzie przykładem tlenku jest woda której nawa chemiczna to tlenek wodoru. Po połączeniu się tlenu który jest gazem podtrzymującym palenie z wodorem, który jest gazem palnym powstaje woda która ani nie jest palna, ani nie podtrzymuje palenia. Każda cząsteczka wody jest taka sama, a powstaje z dwóch atomów wodoru i jednego atomu tlenu.

Inny popularny w przyrodzie tlenek to tlenek węgla(IV) którego zwyczajową nazwą jest dwutlenek węgla. Po połączeniu się węgla który jest ciałem stałym z gazowym tlenem powstają cząsteczki dwutlenku węgla które są gazem. Każda cząsteczka dwutlenku węgla powstaje z jednego atomu węgla i dwóch atomów tlenu. Dwutlenek węgla ma odmienne właściwości od węgla i tlenu, podobnie jak woda jest zupełnie inną substancją jak tlen i wodór.

Tlenki tak jak pierwiastki, dzielą się na tlenki metali i tlenki niemetali. Dokładniejszy podział jest na tlenki metali, niemetali i półmetali. Woda i dwutlenek węgla to przedstawiciele tlenków niemetali. Przykładem tlenku metalu jest tlenek żelaza(III) który jest składnikiem rdzy. Tlenkiem jest również szkło którego głównym lub jedynym składnikiem, zależnie od rodzaju szkła, jest tlenek krzemu(IV), przykład tlenku półmetalu. W budownictwie na szeroką skalę używa się tlenku wapnia zwanego wapnem palonym.

Wzory i nazwy tlenków tworzy się zgodnie z podanymi na lekcji "przepisami", są one również omówione na stronach w podręczniku poświęconych tlenkom: 196 – 201. Należy oprócz tego zapamiętać jakie tlenki najczęściej występują w naszym otoczeniu, jaki mają kolor i stan skupienia oraz do czego się ich używa. Trzeba zwrócić szczególną uwagę na sposób otrzymywania tlenków i zapis reakcji co również było przerabiane, a na wspomnianych stronach jest powtórzone.

 

24.06.2020

Temat Najważniejsze wodorotlenki – właściwości i wykorzystanie

 

Na podstawie podręcznika, strony 211 – 218 należy zapamiętać:

- z czego powstaje wodorotlenek sodu, obydwie metody

- jaki gaz powstaje oprócz wodorotlenku sodu w jednym ze sposobów otrzymywania

- z jakich tlenków można otrzymać wodorotlenki

- dlaczego sód i potas przechowuje się w nafcie

- co to jest zjawisko egzoenergetyczne, podać przykład takiego zjawiska

- na czym polega higroskopijność

- do czego wykorzystuje się wodorotlenek sodu i potasu

- z czego pozyskuje się tlenek wapnia i jak się go wytwarza

- jak inaczej nazywa się tlenek wapnia

- co to jest wapno gaszone

- jak nazywa się zawiesina wodorotlenku wapnia

- gdzie wykorzystuje się wodorotlenek wapnia

- co to jest woda wapienna